ग्लोबल करप्शन इन्डेक्स २०२३ ले विश्वका सबैभन्दा भ्रष्ट र कम भ्रष्टाचार हुने देशको सूची सार्वजनिक गरेको छ ।
१८० देशको सूचीमा भारत २ स्थान सुधार गर्दै १०८ औँ स्थानमा छ । योसँगै १०७ देशको तुलनामा नेपालमा भ्रष्टाचार बढी छ ।
१८० देशको सूचीमा दुई तिहाइभन्दा बढी देशको अङ्क ५० भन्दा कम छ । योसँगै भ्रष्टाचारको औसत अंक ४३ रहेको छ । प्रतिवेदनका अनुसार सार्वजनिक क्षेत्रमा भ्रष्टाचारमा सबैभन्दा कम सुधार भएको छ ।
प्रतिवेदन अनुसार भ्रष्टाचार धारणा सूचकांक (सीपीआई) २०२३ ले अधिकांश देशहरूले सार्वजनिक क्षेत्रमा भ्रष्टाचार नियन्त्रणमा थोरै वा कुनै सुधार गरेका छैनन् भन्ने देखाउँछ ।
सार्वजनिक क्षेत्रमा हुने भ्रष्टाचारका आधारमा यो सूची तयार गरिएको हो । शून्य अंकको अर्थ सबैभन्दा भ्रष्ट र १०० अंकको अर्थ सबैभन्दा इमानदार हो।
ट्रान्सपरेन्सी इन्टरनेशनलले सार्वजनिक गरेको प्रतिवेदनमा डेनमार्कलाई सबैभन्दा कम भ्रष्टाचार हुने मुलुकको रुपमा उल्लेख गरिएको छ ।
डेनमार्क शीर्ष स्थानमा रहेको यो लगातार छैटौं वर्ष हो। न्याय प्रणालीमा राम्रो सुविधा भएका कारण डेनमार्कले १०० मध्ये सबैभन्दा बढी ९० अंक हासिल गरेको छ ।
जबकि फिनल्याण्ड र न्यूजिल्याण्ड क्रमशः ८७ र ८५ अंकका साथ दोस्रो र तेस्रो स्थानमा छन् । यो वर्ष शीर्ष १० देशमा नर्वे (८४), सिंगापुर (८३), स्वीडेन (८२), स्वीट्जरल्याण्ड (८२), नेदरल्यान्ड्स (७९), जर्मनी (७८) र लक्जेम्बर्ग (७८) पर्छन्।
सबैभन्दा भ्रष्ट देशहरूमा सोमालिया (११), भेनेजुएला (१३), सिरिया (१३), दक्षिण सुडान (१३) र यमन (१६) यस सूचीमा पुछारमा छन्। यी सबै देश लामो समयदेखि सशस्त्र द्वन्द्वबाट प्रभावित छन्। निकारागुआ (१७), उत्तर कोरिया (१७), हाइटी (१७), इक्वेटोरियल गिनी (१७), तुर्कमेनिस्तान (१८) र लिबिया (१८) मा पनि भ्रष्टाचार चरम सीमामा छ।
ट्रान्सपरेन्सी इन्टरनेशनलको प्रतिवेदन अनुसार यो वर्ष भारत नेपाल १०८ औं स्थानमा छ । सीपीआई मार्किङमा नेपाललाई १०० मध्ये ३५ नम्बर दिइएको छ। गत वर्ष २०२२ मा नेपाल ११० औं स्थानमा थियो। त्यसअघि २०२१ मा ११७ औं स्थानमा थियो ।
देश कति भ्रष्ट छ भनेर कसरी निर्धारण गर्ने ?
ट्रान्सपरेन्सी इन्टरनेशनल एक अन्तर्राष्ट्रिय गैर-सरकारी संस्था हो, जसको मुख्यालय बर्लिन, जर्मनीमा छ। संस्थाले हरेक वर्ष विश्वभरका देशहरूमा भ्रष्टाचारको अवस्थालाई उल्लेख गर्ने भ्रष्टाचार धारणा सूचकांक जारी गर्छ। यो सूचकाङ्कले विश्वभरका देशहरूमा भ्रष्टाचारको स्तर देखाउँछ।
कुन देशमा सबैभन्दा बढी भ्रष्टाचार हुन्छ भन्ने निर्णय गर्ने उसका आफ्नै मापदण्ड पनि छन् । यस संस्थाले हरेक देशमा भ्रष्टाचार पत्ता लगाउन ३ प्रकारका डाटा समावेश गर्दछ, जुन १३ विभिन्न सर्वेक्षण र संस्थाबाट सङ्कलन गरिन्छ। यसमा विश्व बैंक र वर्ल्ड इकोनोमिक फोरम जस्ता संस्थाहरू समावेश छन्। यसका साथै विभिन्न देशका विज्ञ र व्यवसायीसँग पनि कुराकानी भइरहेको छ ।
यी विभिन्न भागहरूबाट आउने डाटालाई गणना गरिन्छ र श्रेणी तयार गरिन्छ। यसरी त्यहाँको परिस्थितिअनुसार देशहरू बढी भ्रष्ट वा कम भ्रष्ट भनिन्छ। ट्रान्सपरेन्सी इन्टरनेशनल अर्गनाइजेसनको सूचीमा १८० देश परेका छन् ।
कुन कुरालाई भ्रष्टाचार मानिन्छ ?
भ्रष्टाचार भनेको घुस दिनु मात्र होइन । यो सूचकांक बनाउँदा धेरै कुरालाई भ्रष्टाचारको अंश मानिन्छ । सार्वजनिक कोषको दुरुपयोग, सार्वजनिक पदको व्यक्तिगत दुरुपयोग, सार्वजनिक क्षेत्रमा बढ्दो भ्रष्टाचार, सार्वजनिक क्षेत्रमा भ्रष्टाचारलाई प्रोत्साहन गर्ने नियमको कार्यान्वयन, निजामती सेवामा आफन्त नियुक्ति, भ्रष्टाचार मुद्दा दायर गर्ने जस्ता कार्यमा संलग्नलाई कानुनी कारबाही गर्ने । यस बाहेक जनतालाई प्रत्यक्ष असर पार्ने यस्ता कैयौं मुद्दाका आधारमा सूची तयार पारिएको हो ।
